گلستان كه اینك منظور نظر ماست ، چنین می نماید كه از اوایل امر و شاید از روزگار خود شیخ سعدی در استنساخ دچار تحریف و تصرف شده و دیرگاهی است كه ادبا به این معنی برخورده اند جز اینكه تا این اواخر ذهنها همواره متوجه بود به اینكه در استنساخ سهو و غلط رفته است ولیكن تامل در نسخه های فراوان قدیم و جدید معلوم می دارد كه بسیاری از تحریفها عمدی بوده و هر كس گلستان را نوشته یا نویسانده است آن را موافق ذوق و سلیقه خویش ساخته است چنانكه شاید دو نسخه خطی از این كتاب یافت نشود كه تماماً با یكدیگر مطابق باشند .
اینجانب از اول عمر می دیدم و می شنیدم كه مغلوط بودن گلستان مورد توجه اهل فضل و ادب گردیده و تصحیح این كتاب گرابها از اموری است كه آرزوی آن را در دل می پرورانند ولیكن غالباً از این نكته غافل بودند كه این كار به حدس و قیاس و به قوت فضل و سواد و ذوق و سلیقه میسر نیست و چاره منحصر آن است كه نسخه های قدیمی كه نزدیك به زمان شیخ بزرگوار نوشته شده و كمتر گرفتار دستبرد و تصرف نویسندگان گردیده باشد به دست آید و ماخذ قرار داده شود .
254