اولسر پپتیک زخم معده: علائم و روش درمان اولسر پپتیک
زخم معده یا اولسر پپتیک
(peptic ulcer disease)
اولسر پپتیک به معنی نوعی آسیب خوش‌خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش می‌باشد.
معمولاً بین ترشح اسید معده و این آسیب ارتباط وجود دارد ولی امروزه عامل اصلی این زخمها را وجود و تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌دانند که از راههای مختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد زخم معده می‌شود؛ از این‌رو درمان اصلی یک درمان آنتی بیوتیکی است. احتمال شیوع این بیماری ۶ تا ۱۵ درصد است.
بسته به محل آسیب مخاطی ما زخم معده یا دوازدهه را داریم.
زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری، میانسال یا مسن، با گروه خونی O و پراسترس بیشتر دیده می‌شود.
زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده (گاستریت) هستند.
علائم بیماری
علایم بیماری درد ناحیه فوقانی شکم (اپی گاستر) و سوزش سردل، سوء هاضمه و وجود خون در مدفوع می‌باشد.
معمولاً درد مدت کوتاهی پس از مصرف غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد می‌شود.
عکس رادیوگرافی پس از بلع باریم و آندوسکوپی در تشخیص ممکن است مفید باشد.
اکثر زخمها کوچک هستند (با قطر کمتر از ۲ سانتیمتر).
پراکندگی زخمهای پپتیک معده معمولاً در آنتر (ابتدای معده) است.
علائم بالینی
دردی با مشخصات زیر:
- احساس سوزش، سوراخ شدن یا ساییده شدن به مدت 30 دقیقه تا 3 ساعت. درد غالب به صورت سوزش سردل، سوء هاضمه یا گرسنگی تعبیر می شود.
- درد معمولا در بالای شکم ولی گاهی زیر قفسه سینه است.
- در برخی افراد درد بلافاصله پس از خوردن رخ می دهد، در سایرین ممکن است تا ساعت ها بعد ایجاد نشود. غالبا شخص را در شب از خواب بیدار می کند.
- درد می آید و می رود. ممکن است دوره های کوتاه بدون درد جایگزین هفته ها درد متناوب گردد.
- درد ممکن است با نوشیدن شیر، غذا خوردن، استراحت یا مصرف ضد اسیدها تسکین یابد.
- کاهش اشتها و وزن ( در زخم دوازدهه ممکن است افزایش وزن وجود داشته باشد زیرا افراد بیشتر می خورند تا راحت شوند).
- استفراق مکرر و مدفوع در خون و کم خونی
علل
تقریبا تمامی زخم ها ناشی از داروهای ضد التهاب غیر استروییدی، عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری یا ترشح بیش از حد اسید هستند، یه نظر نمی رسد ناشی از استرس یا اضطراب باشند.
عوال تشدید کننده
- سابقه خانوادگی زخم
- سیگار کشیدن
- سوء مصرف الکل
- استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مثل آسپرین)
- خستگی یا کار بیش از حد
- رژیم غذایی نامناسب، وعده های غذایی نامناسب و نخوردن برخی وعده ها
- گروه خونی O (برای زخم های دوازدهه)
عوارض
سوراخ شدن (خوردگی زخم در طول جدار روده) همراه با عفونت یا خونریزی به داخل شکم بعد از آن.
خونریزی به داخل روده، تغییر بدخیمی در زخم
درمان
زخم پپتیک بدون درمان تمایل به عود دارد. در خصوص رژیم غذایی سختگیری کمتر از گذشته‌است و بیشتر تأکید بر عدم مصرف مواد اسیدی و ترش، مواد داغ و سوزاننده، ترشیجات، ادویه تند، الکل، نوشابه‌های گازدار و... می‌باشد. همچنین در خصوص مصرف برخی داروها به خصوص داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتون باید احتیاط کرد. داروهای آنتی اسید مانند هیدروکسید منیزیوم و آلومینیوم، بلوک‌کننده ترشح اسید مانند امپرازول، بلوک‌کننده گیرنده نوع دو هیستامین مانند رانیتیدین، سایمتدین و داروهایی مانند سوکرالفیت و بیسموت در درمان زخم معده به کار می‌رود. ترک سیگار و الکل توصیه می‌شود. از عوارض زخم معده خونریزی گوارشی (GIB)، سوراخ شدن معده و راه یافتن اسید و ترشحات به حفره صفاق، انسداد گوارشی و بروز بدخیمی (سرطان معده) در زمینه زخم است. به ندرت جراحی ضروری است. ترک سیگار ضروری است.
امروزه جراحی به ندرت لازم است و فقط در درمان عوارض زخم پپتیک مانند تنگی پیلور و زخمهای کاملاً مقاوم به درمان دارویی مطرح می‌شود. عوارض خطرناک بیماری سوراخ شدن دوازدهه، خونریزی گوارشی و انسداد گوارشی است.
منبع: ویکی پدیا