نگرشی نوین به نظریات سازمان و مدیریت در جهان امروز

مراحل اولیه زندگی بشر در این كره خاكی حالت طبیعی داشته است گله‎های انسانی از طریق شكار، خوشه‎چینی یا غارت طبیعت، زندگی می‎كردند آنان با ابزارسازی از دوره غارت طبیعت به دوره تولید خوراك رسیدند و بدین ترتیب تمدن بپر آغاز گردید بشر با اختراع خط به جمع‎آوری تجربیات و ثبت و ضبط آنها پرداخت

مدیریت پدیده‎ای نوظهور نیست؟

بلكه عمر آن به درازای عمر تاریخ بشری می‎رسد. انسان در یك پیوستار تاریخی از زندگی انفرادی به زندگی قومی و از زندگی كشاورزی به حیات مدرن صنعتی و نهایتاً به زندگی پیچیده كنونی كه با عناوین عصر اتم، الكترونیك، انفجار اطلاعات و عصر آدمهای مصنوعی از آن یاد شده است،‌ پانهاده است.

مدیریت در تاریخ پرفراز و نشیب حیات بشری در اغلب به سه دوره تكامل تقسیم می‎شود:

1) عهد قدیم (دوره باستان)

2) عصر قرون وسطی

3) دوره انقلاب صنعتی یا مقطع آگاهی اداری

 

عهد قدیم

مدیریت در عهد قدیم به صورت آزمایش و خطا بوده است و هیچ شگرد خاصی جهت تبادل نظر افكار و تجارب نداشته است؛ بلكه به گونه‎ام خام و پرورش نایافته موجودیت داشته است.

پیش‎نوین‎گرایی از زمان حضرت آدم و حوا شروع می‎شود. تولید مثل، آموزش تغذیه، بهداشت و حفظ آنها و حاكمیت در آن دوره بیشتر سنتی بوده و تغییر در آن بسیار اندك روی می‎داده است.

سومری‎ها

یكی از قدیمی‎ترین نوشته‎های بشری در زمینه مدیریت را می‎توان در آثار سومریان یافت.

سومری‎ها در 5000 سال قبل از میلاد از روشهای مدیریت برای اداره و كنترل منابع مالی استفاده می‎كردند، و به ثبت و ضبط عملكرد مالی خود می‎پرداختند.

بیشترین تأكید در تمدن سومری‎ها بر اداره امور به وسیله كشیش‎ها و معابد و انجام امور كشاورزی استوار است. در اندیشه رامسس سوم و سلاطین تولمی اشاراتی به مسایل مدیریت شده است.

مصر باستان

مصریان نیز  تمدن عظیمی را رقم زدند. ساختمان اهرام، با توجه به ابزار و تكنولوژی زمان خود یكی از بهترین نشانه‎های توان مدیریت و سازماندهی در 5000 سال پیش از میلاد است.

چین باستان

بدین طریق چینیان در بیش از سه هزار سال قبل با برخی از مفاهیم مدیریت نظیر سازماندهی،‌ تشریح وظایف، همكاری، روشهای ایجاد كارایی و كنترل آشنا بوده‎اند.

تخصص به وسیله چینیان باستانی مورد تأكید قرار می‎گرفت؛ بنابراین مشاغل جنبه ارثی داشت. چینیان برای اولین بار انتخاب افراد و نیروی انسانی را به وسیله امتحانات در 120 سال قبل از میلاد آغاز كرده‎اند. آموزش در این  تمدن كهن بر محور اندیشه‎های دو شخصیت بزرگ استوار بوده است: یكی لائوتسه كه آموزش  و پرورش را ثمره اندیشه و تعقل می‎دانست و بر زندگی روحی و شیوه فكری مناسب تأكید می‎كرد،‌و دیگر كنفوسیوس است كه ‌آموزش و پرورش را فرآیندی در جهت محافظت از جامعه و نهادهای آن می‎دانست.

یونان باستان

آنان بیش از سایر ملل اندیشه خود را معطوف به مسایل مدیریتی نمودند.

در یونان نیز مانند سایر تمدنهای باستانی، مشاغل ارثی بوده و تخصص مورد توجه بسیار قرار می‎گرفته است. پایه‎های اولیه برنامه درسی امروز را باید در شیوه تعلیم و تربیت یونان قدیم جستجو كرد.

سقراط

در مورد سقراط غیر از مكالمات او با شاگردش افلاطون، اطلاعات زیادی در دست نیست.

افلاطون

به نظر افلاطون كمال اجتماعی مردم در پناه دولت و جامعه مدنی است و حكومت ویژه متفكران است. افلاطون در كتاب جمهوریت، جالب‎ترین توجیه نظری را از بحث تخصص و تقسیم كار ارائه داده است. به اعتقاد او وقتی شخصی یك كار می‎كند، آسان‎تر و بهتر و دقیق‎تر آن را انجام می‎دهد (صادق‎پور، 1374).

ارسطو

ارسطو سعادت انسان را در پناه زندگی اجتماعی می‎داند. نظریات ارسطو ‎- شاگرد افلاطون‎- مكمل دیدگاه افلاطون نسبت به آموزش و پرورش است. ارسطو در كتابهای هفتم و هشتم خود به نام سیاست بر این باور است كه آموزش و پرورش آزاد باید به رشد فردی توجه كند و در این مسیر گام بردارد. پرورش افراد توانا با نهایت به پیشرفت جامعه‎ای پیشرفته و توانمندی كشور می‎انجامد. از دیدگاه ارسطو سعادت خیر اعلی است.

ایران باستان

برای ساختن كاخهایی همچون پرسپولیس و نظایر آن و احداث هزاران كیلومتر راه شوسه به منظور ایجاد ارتباط بین پایتخت و نقاط مهم مملكت برای لشكركشیها، نیاز به وجود مهندسان،‌كارشناسان، راهدارها، متخصصان و كارگران ماهر و نیمه ماهر بوده است كه برای استخدام این نیروی انسانی و به كارگیری آنان و فراهم آوردن وسایل و امكانات، قطعاً سازمانهای متعدد با وظایف مختلف وجود داشته است.