مدیریت ژاپنی

یكی از تئوری های مهمی كه امروزه در زمینه مدیریت و سازمان وجود دارد و نسبت به سایر تئوری ها در زمینه مدیریت از موفقیت چشمگیر و بالایی برخوردار است تئوری z می باشد تئوری z چگونگی اداره مؤسسات و سازمانهای ژاپنی را توضیح می دهد بر اساس این تئوری سعی می شود كه به منظور ایجاد همبستگی و علاقه متقابل بین افراد در یك سازمان، سازمان را به صورت یك خانواده در

مدیریت ژاپنی

(ویلیام اوچی) استاد دانشگاه كالیفرنیا در لوس آنجلس كه تئوری (z) را ارائه داده است می گوید: مدیران مؤسسات و سازمانها باید همان رویه و رفتار پدرانه با كاركنان را كه در سازمانهای ژاپنی راه یافته است اعمال كنند. به نظر وی حكایت از كاركنان در تمام دوران خدمت، ایجاد صمیمیت و تفاهم عمیق در میان آنها، تشریك مساعی در تصمیم گیری ها، مسئولیت مشترك و خودداری از كنترل و نظارت نزدیكی بر كار اعضای سازمان سبب می شود كه كاركنان، سازمان را متعلق به خودشان بدانند و صادقانه تمام نیروی فكری، جسمی و روانی خود را به منظور بازدهی بیشتر در سازمان به كار بگیرند. هدف اصلی تئوری z تقویت اعتماد سازمان به كاركنان و تحكیم اطمینان كاركنان نسبت به یكدیگر است تا از این طریق بازدهی و كارآیی به حداكثر ممكن افزایش یابد. مهم ترین ویژگی های مدیریت ژاپنی و تئوری z عبارتند از:

1- استخدام مادام العمر و تأمین امنیت شغلی برای هر یك از كاركنان در سازمان وجود دارد.

2- تصمیم گیری مبتنی بر رضایت و توافق دسته جمعی كه در این جا مدیر به طور انفرادی تصمیم گیری نمی كند بلكه به افراد تحت سرپرستی خود دستور می دهد تا موضوع را بررسی كنند و نتیجه را قبل از اتخاذ تصمیم توسط وی، مورد ملاحظه و بررسی قرار دهند و پس از آن اظهار نظر و تصمیم گیری گروهی صورت می گیرد.

3- مسئولیت جمعی كه بر اساس این تئوری مسئولیت نظارت بر پروژه ها و اعمال پاداش ها یا تنبیهات مسئولیت جمعی تمام كاركنان واحدهای اصلی و فرعی سازمان است كه از تصمیم گیری مبتنی بر رضایت و توافق ناشی می شود.

4-ارزشیابی و ترفیع از دیگر ویژگی های این تئوری است. اگر ترفیع به كندی صورت گیرد، مدیران فرصت می یابند كه با افراد در آداب و رسومشان كه كارشان را تحت تأثیر قرار دهد آشنا شوند. كاركنان با فرهنگ سازمان بار می آیند و سرانجام از حیث فرهنگی، همانند می شوند و این باعث ارتقاء فرد و در نتیجه رشد و تكامل سازمان خواهد شد.

5- كنترل غیررسمی (ضمنی) كه در این تئوری توقعات سازمان از رفتار یا بازدهی كاركنان به طور صریح ذكر شده است. اما این توقعات از فلسفه كلی سازمان قابل درك و استنتاج است.

6-  (كاریر) شغل غیر تخصصی كه این خود موجب علاقمندی كاركنان به محیط كار می شود، وفاداری به سازمان را افزایش می دهد و از انتقال كاركنان مؤسسه ای به مؤسسه دیگر جلوگیری می كند و همچنین موجب تسهیل عمل و هماهنگی می شود.

7- توجه به تمام جنبه های زندگی كاركنان كه خود به معنای نگرشی است كه سرپرست نسبت به كاركنانش دارد. در این حالت مدیر نیز نسبت به كاركنان و خصوصیات شخصی آنان آگاهی و توجهی عمیق دارد.

هنگامی كه در یك همه پرسی از رؤسای شركت های معتبر ژاپنی سئوال شد كه به عنوان مدیر عامل شركت، نسبت به چه كسانی احساس مسئولیت می كنید؟ 85 درصد پاسخ دادند كه نسبت به كاركنان مسئولند.

مجموع عوامل هفت گانه مذكور در بالا، چارچوب تئوری z را تشكیل می دهد به اعتقاد (ویلیام اوچی) همین عوامل هستند كه سبب ایجاد تحكیم همبستگی بین فر و سازمان می شوند یعنی به آن چه (مازلو Maslow) در سلسله مراتب نیازها، نیاز به همبستگی می خواند تحقق می بخشند.

همبستگی میان كاركنان ژاپنی بر اساس رفات و اعتماد متقابل است و نه صرفاً برای تعقیب منافع مالی. ایجاد علایق متقابل میان كاركنان از یك طرف و سازمانشان از سوی دیگر نتیجه رابه دست می دهد كه بهره وری سازمانهای ژاپنی با روابط متقابل همبستگی دارد.

سیمای دیگری از مدیریت ژاپنی

 

چكیده

تاكنون در مورد سبكهای رهبری و مدیریت ژاپنی به عنوانبخشی از فنون نوآوری در دنیا زیاد بحث شده است. مع هذا، جنبه های دیگری نیز این این فرآیند رهبری ژاپنی وجود دارد. در این مقاله با بررسی و بازنگری ادبیات تحقیق، جنبه های متفاوت از رفتار رهبری ژاپنی كه كمتر مورد تاكید قرار گرفته به تصویر كشیده شده است:

تجسم گرایی یا ذهنیت گرایی (TATEMAE) در برابر واقع گرایی (HONNE) و فشار برای ایجاد هماهنگی و توازن و كاربرد یاكوزا (مافیای ژاپنی= YAKUZA) حلقه های كنترل كیفیت تصمیم گیری، ارتقاء مبتنی بر ارشدیت، تحرك و جابجایی محدود درون سازمانی، بازنشستگی اجباری، استفاده از كاركنان موقت و پاره وقت و تبعیض قائل شدن علیه زنان، نمونه هایی از این رفتار هستند.

 

امروزه در بسیاری از مطبوعات و جراید مشهور به سبك رهبری ژاپنی به عنوان سبك برتر نسبت به سبك رهبری غربی نگریسته شده است. در دهه 1950 علامت «ساخت ژاپن» برای هر بیننده چیزی جز خنده و تمسخر بر جای نمی گذاشت. بازارهای آمریكا مملو از كالاهای نامرغوب ژاپنی بود. اما امروزه كالاهای ژاپنی به ویژه در بخش اتومبیل و الكترونیك توجه و احترام همگان را به خود جلب كرده است. موفقیت سبك رهبری ژاپنی به كسری درآمد تجاری بین ایالات متحده و ژاپن منجر شده است (كاتزنشتاین 1991).

بسیرای آشكار معتقدند اگر شركتهای آمریكایی بخواهند از روشهای ژاپنی اقتباس و تبعیت كنند، باید برای تمام مسائل خود را علاج بیابند، كاری كه در گذشته ای نه چندان دور شركت های آمریكایی مجبور شدند بدان دست یازند. این دیگر یك باور عمومی شده است كه ماحصل تبعیت شركتهای آمریكایی از اصول رهبری ژاپنی، آمریكائی ها را قادر خواهد ساخت كه بهره ری را تدریجاً افزایش دهند و كیفیت و روحیه را میان كاركنان بهبود بخشند. ولف(1983) با بررسی مشاهدات، متوجه خلاء و نقص در این باور عمومی كه منعكس كننده برتری فلسفه رهبری ژاپنی نسبت به فلسفه رهبری غربی است، گردید. وی ادعا كرد كه این فلسفه نگاهی تحریف آمیز به موقعیت واقعی است و این افسانه (فلسفه غالب) توسط صاحبان شركت های ژاپنی عنوان شده است. ژاپنی ها این افسانه را برای متقاعد كردن غیرژاپنی ها می سرایند كه فنون رهبری آنها برتر است. درصورتی كه به واقع این فریبی بیش نیست. اگرچه بخشهایی از فلسفه رهبری ژاپنی می تواند در برخی شركتهای آمریكایی كاربرد داشته باشد اما تلاش برای تبعیت از كل فلسفه آنان اشتباه است (زمك1981).