روش های نوین آموزش

« روش در مقابل واژه ی لاتینی «متد » به كار می رود ، وواژه ی متد در فرهنگ فارسی « معین » و فرهنگ انگلیسی به فارسی «آریانپور »به روش ، شیوه ،راه ،طریقه ، طرز ، اسلوب معنی شده است به طور كلی «راه انجام دادن هر كاری » را روش گویند روش تدریس نیز عبارت از راه منظم ،با قاعده و منطقی برای ارائه درس می باشد

تقسیم بندی روش تدریس :

1 ـ روشهای تاریخی   2 ـ روشهای نوین « صفوی ، ص 239، 1370)

« اصطلاح تدریس ،اگر چه در متون علوم تربیتی مفهومی آشنا به نظر می رسد ،اكثر معلمان و مجریان برنامه های درسی با معنی و ماهیت درست آن آشنایی دارند . برداشتهای مختلف معلمان از مفهوم تدریس می تواند در نگرش آنان نسبت به دانش آموزان و نحوه ی كار كردن با آنها تأثیرمثبت یا منفی بر جای گذارد . برداشت چند گانه از مفهوم تدریس می تواند دلایل مختلفی داشته باشد ؛از مهمترین آنها ضعف دانش پایه و اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست معلمان از دیدگاههای مختلف تربیتی است. گاهی آشفتگی و اغتشاش در درك مفاهیم تربیتی به حدی است كه بسیاری از كارشناسان ، معلمان و دانشجویان این رشته مفاهیمی چون پرورش ، آموزش ،تدریس و حرفه آموزی را یكی تصور می كنند وبه جای هم به كار می برند . این مفاهیم اگر چه ممكن است در برخی جهات وجوه مشترك و در هم تنیده داشته باشند ، اصولاً مفاهیم مستقلی هستند و معنای خاص خود را دارند .

پرورش یا تربیت «جریانی است منظم و مستمر كه هدف آن هدایت رشد جسمانی ، شناختی ، اخلاقی و اجتماعی یا به طور كلی رشد همه جانبه شخصیت دانش آموزان در جهت كسب و درك معارف بشری و هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز كمك به شكوفا شدن استعداد آنان است » (سیف ،1379 ، 28 ) . بر اساس چنین تعریفی پرورش یك نظام است ، نظامی كه كاركرد اساسی اش شكوفا كردن استعداد و تربیت شهروندانی است كه هنجارهای مورد پذیرش جامعه راكسب كنند و متعهد به ارزشهای آن باشند . حتی بسیاری از صاحب نظران تربیتی كاركردی فراتر از كاركرد ذكر شده برای پرورش قائلند و معتقدند كه القای ارزشها و سنتها و اخلاقیات پذیرفته شده جامعه به افراد یكی از قدیمی ترین دیدگاه پرورشی است ، به جای چنین كاركردی ،نظام تربیتی باید رشد مهارتهای شناختی از قبیل تفكر انتقادی ، تحلیل ارزشها و مهارتهای گروهی را در كانون كاركردهای خود قرار دهد تا زمینه ی مردم سالاری در جامعه فراهم شود . (میلر ،1983) گروهی دیگر نیز بر این باورند كه نظام تربیتی باید عامل تغییر و تحول اجتماعی باشد . (فریره ، 1972 )

تحلیل مفاهیم و كاركردهای ذكر شده نشان می دهد كه به هیچ وجه نمی توان مفهوم «پرورش » را با مفاهیمی چون آموزش ،تدریس و یا حرفه آموزی یكی دانست .پرورش مفومی كلی است كه می تواند سایر مفاهیم را در درون خود جای دهد .

مفهوم آموزش برخلاف پرورش یك نظام نیست ، بلكه آموزش فعالیتی است هدفدار واز پیش طراحی شده ،كه هدفش فراهم كردن فرصتها و موقعیت هایی است امر یادگیری را در درون یك نظام پرورشی تسهیل كند و سرعت بخشد .بنابراین آموزش وسیله ای است برای پرورش ، نه خود پرورش .آموزش یك فعالیت مشخص و دقیق طراحی شده است ؛پس هدفهای آن دقیق تر و مشخصتر و زودرستر از هدفهای پرورشی است .آموزش ممكن است با حضور معلم ویا بدون حضور معلم از طریق فیلم ،رادیو ،تلویزیون و سایر رسانه ها صورت گیرد .

مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه با حضور معلم در كلاس درس اتفاق می افتد اطلاق می شود . تدریس بخشی از آموزش است و همچون آموزش یك سلسله فعالیت های منظم ، هدفدار واز پیش تعیین شده را در بر می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است . به آن قسمت از فعالیت های آموزشی كه به وسیله ی رسانه ها و بدون حضور و تعامل معلم با دانش آموزان صورت می گیرد به هیچ وجه تدریس گفته نمی شود. بنابر این آموزش معنایی عامتر از تدریس دارد . به عبارت دیگر می توان گفت هر تدریسی آموزش است ،ولی هر آموزشی ممكن است تدریس نباشد . چهار ویژگی خاص در تعریف تدریس وجود دارد كه عبارتند از :

الف ) وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان

ب) فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده

ج ) طراحی منظم با توجه به موقعیت و امكانات

د) ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری . » ( شعبانی ،ص 9 ، 1382)

تعریف تدریس :

« تدریس عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد ، بر اساس طراحی منظم و هدفدار معلم ،برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد . تدریس مفاهیم مختلف مانند نگرشها ، گرایشها ،باورها ، عادتها و شیوه های رفتار وبه طور كلی انواع تغییراتی راكه می خواهیم در شاگردان ایجاد كنیم، دربر می گیرد .» (میرزا محمدی ،ص 17 ، 1383)

 

روش كنفـــــرانس ( گــــرد هم آیی )

«این روش با روش سخنرانی تفاوت دارد زیرا در روش سخنرانی، معلم مسئول دادن اطلاعات به دانش آموزان است. در حالیكه در این روش اطلاعات توسط دانش آموزان جمع آوری و ارائه می گردد. این روش می تواند مشخص كند كه دانش آموزان تا چه اندازه می دانند. این روش یك موقعیت فعال برای یادگیری به وجود می آورد. نقش معلم در كنفرانس صرفاً هدایت و اداره كردن جلسه و جلوگیری از مباحثاتی است كه منجر به انحراف از موضوع كنفرانس و روال منطقی آن شود. این روش برای كلیه دروس وسنین مختلف كاربرددارد.

روش شاگــــرد ـ استــــادی

قدمت این روش به زمانی كه انسان مسئولیت آموزش دهی انسانهای دیگر را چه از طریق غیررسمی و چه از طریق رسمی به عهده گرفت ،می رسد .و قدمت آن به صدر اسلام برمی گردد مسجد نخستین موسسه ای بود كه چنین سیستمی را برای تعلیم و تربیت مسلمانها به كار برده است. از روشهای تعلیمی كه در روش شاگرد ـ استادی حائز اهمیت است , روش حلقه یا مجلس است, كه پیامبر عظیم الشان اسلام از این روش به مردم آن زمان آموزش می داد. همه افراد در كودكی دوست دارند نقشی غیر از نقش واقعی خود بازی كنند , روش شاگرد ـ استادی به این نقش خیالی, جامه عمل می پوشاند. در این روش به دانش آموزان اجازه داده می شود كه نقش معلم را ایفا كنند. هدف اساسی این روش آن است كه شاگرد , معلم گردد و از این طریق تجارب تازه و ارزشمندی به دست آورد .در این روش ,در صورت فقدان معلمان متخصص, تعداد زیادی از دانش آموزان مهارت خاص را آموخته اند و می توان از آنها استفاده كرد.