تئوری سلسله مراتب نیازها:
بعنوان یكی از اولیه ترین تئوریهای محتوایی در انگیزش ، می توان به نظریه سلسله مراتب نیازها اشاره كرد. در این تئوری نیازهای آدمی در پنج طبقه قرار داده شده است كه عبارتند از: نیازهای جسمانی، نیاز به امنیت، نیاز به محبت، نیاز به حرمت، نیاز به خودیابی و كمال، نیازهای مذكور در سازمان بصورت پرداخت حقوق و مزایا و امكانات رفاهی ،ایجاد امنیت شغلی و مقررات حمایتی، تشكلهای گروهی رسمی و غیر رسمی در محیط كار ، قائل شدن حرمت برای فرد و كارا و در مراتب مختلف سازمان و ایجاد امكانات برای شكوفایی توان بالقوه افراد، ارضا می شوند به طبقه بندی مذكور ، دو نیاز دانش اندوزی و شناخت و درك پدیده ه ، نیاز به زیبایی و نظم،نیز اضافه شده كه قبل از نیاز به خودیابی قرار میگیرند ، شكل شماره 1 سلسله مراتب نیازها را نشان می دهد. اگر چه تئوری سلسله مراتب نیازها مستقیماً برای انگیزش كاری طراحی نشده است ، اما می توان نتیجه گرفت كه با ارضای این نیازها برای فرد انگیزه به كار درسازمان ایجاد خواهد شد و شاید این ساده ترین خواستها را بوجود می آورند و در راه برآوردن این خواسته هاست كه فرد به رفتار خاصی دست می زند و انگیزه عمل در او بیدار می شود.
برخی از صاحبنظران رابطه نیاز و انگیزش را به این صورت توصیف كرده اند كه نیاز در فرد ایجاد محرك كرده و محرك باعث می شود فرد به سمت هدفی برای ارضای نیاز خود حركت كند و انگیزش اتفاق بیفتد.
بر اساس این نظریه محرك یا انگیزه ، احساس نیازی است كه جهتدار شده و به سمت هدفی موجد حركت شده است. نیاز یك احسس است ، اما محرك یا انگیزه حاوی اقدام و عمل بوده و نیرویی زائیده و برخاسته از نیاز است.
ایجاد انگیزه در ادامه تحصیل معلمان
در زمینه ایجاد انگیزه در معلمان جهت شكرت در ضمن خدمت مطالعات فراوانی صورت گرفته ، نتایج تحقیقات جكسون در این مورد به پیشنهاد یك شیوه تكمیل شده.
اجرای این شیوه مستلزم آنست كه ساعات تدریس معلمان كاسته و در عوض ساعاتی به زمان تحلیل و برنامه ریزی ، پژوهش و تحقیق توسط آنها افزوده شود . از نظر جكسون پژوهش و تحقیق بیشتر توسط معلمان موجبات ادراك برترآنان می شود. لذا تداوم تحقیقات را فراهم می سازد.
تیلن نیز بعد از پژوهش در همین زمینه در سال 1971 می نویسد: معلمان از نقاط ضعف و تدریس خود به خوبی آگاهی دارند و از برنامه های آموزشی كه در برطرف كردن این تقاط ضعف به انان كمك كند بخوبی استقبال می كنند.
لورتن نیز در سال 1975 در اینمورد می نویسد:
رضایتهای روحی و روانی ناشی از تدریس موفق بعد از شركت در دوره های ضمن خدمت بزرگترین پاداش برای معلیمن محسوب می شود.
راین در این مورد در سال 1978 ، بعد از مطالعات بسیار نتیجه گیری می نماید كه این برنامه ها در اصلاح عملكرد معلمان و رشد حرفه ای آنان نقشی نخواهد داشت مگر آنكه پاداشهای آشكار و نتایج مادی برایشان به همراه داشته باشد.
در مطالعه دیگری لیتل در سال 1982 می نویسد:
برنامه های آموزشی ضمن خدمتی كه از تجزیه و تحلیل فرماهای دانشگاهی به دور بوده اند بیشترین تاثیر را بر مدارس داشته اند و معلمان ازآن استقبال بیشتری كرده اند.
نتایج تحقیقات مومان و فیلیبز و لورتی نمایانگر این واقعیت است كه هرچه پاداشهای روانی (میزان رضایت روحی و روانی) در محیط مدرسه كمتر باشد، پاداش مادی بیشتری جهت شركت معلمان در برنامه های آموزش ضمن خدمت ضروری بنظر می رسد.
بهر حال نتایج كلی این تحقیقات، همچنین مطالعات سرجیوانی نشان می دهد كه معلمان از رضایتهای روحی و روانی ، لذت بیشتری می برند تا سایر انواع پاداشها.
آنها زمانی كه می بینند دانش آموزان بهتر یاد می گیرند بیشتر كوشش می كنند ، رفتار بهتری ارائه دهند، به معلمان خویش احترام می گذارند و بطور كلی عملكرد بهتری دارند بیشتر احساس رضایت می كنند. این نتیجه گیری بوسیله مطالعات وسیع جویس و پك در سال 1977 تائید شده است این مطالعه وسیع در سطح چهل و دو ایالت در امریكا انجام شده نشان می دهد كه بیشتر از هفتاد درصد از پاسخ دهندگان انگیزه اولیه شركتشان در آموزشهای ضمن خدمت را افزایش رشد حرفه ای و شخصیتی می دانند.
سیلور نیز در سال 1982 در یك بررسی تحقیقاتی در مورد انگیزه معلمان برای شركت دردوره های ضمن خدمت به همین نتیجه دست یافته است.
مروری اجمالی بر تحقیقات گذشته:
بنابر بررسیهای انجام شده در زمینه سابقه تحقیق این موضوع، تحقیقی كه دقیقاٌ در این راستا انجام شده باشد، یافت نشده ، لیكن پاره ای تحقیقات با عناوین دیگر انجام شده كه می توان برخی از نتایج آنها را درخصوص عوامل مورد بررسی در تحقیق حاضر ، مفید فایده باشد. این بخش بطور اختصار به عمده ترین نتایج این بررسی ها می پردازد.
تحقیق آقای صمد ایزدیدر سال 1371
عنوان تحقیق: بررسی كارایی و اثر بخشی آموزشهای ضمن خدمت معلمان كاردانی رشته آموزش ابتدایی در سطح استان مازندران.
هدف تحقیق: بررسی كارایی و اثر بخشی اموزشهای ضمن خدمت معلمان رشته آموزش ابتدایی ، مقطع كاردانی در سطح استان مازندران.
هدفهای ویژه مطالعه پاسخگویی به سئوالات ذیل است:
-
آیا آموزش ضمن خدمت معلمان در مواردی چون افزایش درصد قبولی و نمره ارزیابی از كار ، پذیرش مسئولیت و روحیه قوی در انجام فعالیت برای دستیابی به اهداف سازمان موفق بوده است؟
-
آیا آموزش ضمن خدمت توانایی معلمان را در روش تدریس، شیوه كلاس داری ، طرح درسو كنترل و اداره كلاس بالا برده است.
-
آموزشهای ضمن خدمت تا چه اندازه باعث افزایش نظم و انضباط در معلمین گردیده است؟ آیا این آموزشها معلمان را در برقراری نظم و انضباط در كلاس كمك نموده است.
-
آموزش ضمن خدمت تا چه اندازه باعث افزایش دقت ، همكاری معلمان با یكدیگر و با اولیاء مدرسه با دانش آموزان و والدین آنها گردیده و تا چه اندازه مهارت تفكر برای حل مشكلات دانش آموزان در معلمین را موجب شده است.