فصل اول : ماهیت مدیریت استراتژیک
تعریف مدیریت استراتژیک :
هنر و علم تدوین ، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانه که سازمان را قادر می سازد به هدف های بلند مدت خود دست یابد .
مراحل مدیریت استراتژیک :
1- تدوین استراتژی ها
2- اجرای استراتژی ها
3- ارزیابی استراتژی ها
در یک سازمان بزرگ فعالیت هایی که در زمینه تدوین ، اجرا و ارزیابی استراتژی ها انجام میشود در سه سطح از مدیریت ( سلسله مراتب سازمانی ) انجام میگیرد .
- سطح کل شرکت
- سطح بخش یا واحد تجاری استراتژیک
- سطح وظیفه ای
اصطلاحات کلیدی در مدیریت استراتژیک همراه با تعریف :
استراتژیست ها : استراتژیست ها افرادی هستند که مسئول موفقیت یا شکست سازمان می باشند .
بیانیه های ماموریت : بیانیه ماموریت سندی است که یک سازمان را از سایر سازمان های مشابه متمایز مینماید . ماموریت سازمان : نشان دهنده طیف فعالیت از نظر محصول و بازار می باشد .
رسالت یا بیانیه ماموریت سازمان : نموداری است که مسیر آینده سازمان را مشخص می کند .
فرصت ها و تهدیدات خارجی : مقصود از فرصت ها و تهدیدات خارجی رویداد ها و روند های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، بوم شناسی ، محیطی ، سیاسی ، قانونی ، دولتی ، فن آوری و رقابتی است که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان منفعت یا زیان برسانند . فرصت ها و تهدید ها به میزان زیادی از کنترل سازمان خارج هستند .
نقاط قوت و ضعف داخلی : در زمره فعالیت های قابل کنترل سازمان قرار می گیرند که سازمان آن ها را به شیوه عالی یا بسیار ضعیف انجام می دهد .
هدف های بلند مدت : هدف های بلند مدت نتیجه های خاصی است که سازمان می کوشد در تامین ماموریت خود به دست آورد . مقصود از دوره بلند مدت دوره ای است که بیش از یک سال باشد .
استراتژی ها : استراتژی ها ابزاری هستند که شرکت می تواند بدان وسیله به هدف های بلند مدت خود دست یابد .
هدف های سالانه : هدف های کوتاه مدت هستند که شرکت ها برای رسیدن به هدف های بلند مدت باید به آن ها دست یابد . این هدف ها مانند هدف های بلند مدت باید قابل سنجش ، به صورت کمی ، چالشگر ، واقعی ، سازگار با سایر هدف ها و اولویت بندی شده باشند .
سیاست ها : سیاست ابزاری است که بدان وسیله به هدف های سالانه دست یافت . مقصود از سیاست : رهنمود ها ، مقررات و رویه هایی است که شرکت برای دست یابی به هدف های اعلام شده رعایت میکند .
الگوی مدیریت استراتژیک
میتوان با استفاده از یک الگو فرایند مدیریت استراتژیک را به بهترین شکل ممکن مورد مطالعه قرارداد و آن را به کار برد.این الگو موفقیت شرکت را تضمین نمیکند ولی برای تدوین استراتژی ها، اجرا و ارزیابی آنها روشی روشن و عملی ارایه میدهد کار با تعیین ماموریت، هدف های بلند مدت و استراتژیهای کنونی سازمان آغاز میشود.هر سازمان دارای یک ماموریت، هدف های بلند مدت و استراتژی است حتی اگر این عناصر به شیوه ای آشکار نوشته و طرح ریزی نشده باشد.فرآیند مدیریت استراتژیک پویا و مستمر است.تغییر در هریک از ارکان الگو موجب تغییر در برخی دیگر یا همه اجزای تشکیل دهنده الگوی مزبور خواهد شد.واقعیت اینست که فرآیند مدیریت استراتژیک هیچ پایانی ندارد.
مزایای مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک به سازمان این امکان را میدهد که به شیوه ای خلاق و نوآور عمل کند و نه به صورت انفعالی. باعث میشود سازمان دارای ابتکار عمل باشد و فعالیت هایش به گونه ای باشد که اعمال نفوذ نماید(نه اینکه تنها در برابر کنش ها واکنش نشان دهد) و آینده را تحت کنترل درآورد.ارتباطات کلید اصلی موفقیت استراتژیک است.درواقع با تفویض اختیار به کارکنان میتوان آنان را متعهد به حمایت از سازمان و تشویق و ترغیب نمود تا در فرآیندهای تصمیم گیری مشارکت کنندو خلاقیت و نوآوری را تمرین نمایند و بدینگونه اثربخشی آنها افزایش خواهد یافت. کلید موفقیت استراتژی ها اینست که افراد خود را مالک آنها بدانند که در آنصورت در صحنه اجرا از هیچ کوششی فروگذار نخواهند کرد. سازمانهایی که از مدیریت استراتژیک استفاده میکنند سودآورترند. از مزیت های غیر مالی مدیریت استراتژیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد: افزایش آگاهی از تهدیدات خارجی، درکی بهتر از استراتژی های شرکت رقیب، افزایش بهره وری کارکنان، کاهش مقاومت در برابر تغییرات و درکی بهتر از رابطه بین عملکرد و پاداشی که به کارکنان داده میشود.
اصول اخلاقی و مدیریت استرتژیک
در سازمان اصول اخلاقی خوب از پیش شرط های مدیریت استراتژیک خوب است و اصول اخلاقی خوب یعنی شرکت خوب.مثلا در بسیاری از کشورها، شرکتها به این واقعیت پی برده اند که آسیب رساندن به محیط زیست، کاری غیر قانونی، غیر اخلاق و بسیار پر هزینه است. از این رو میکوشند برای کنترل آلودگی محیط از هرگونه ابزار و وسیله ای استفاده کنند. استراتژیست ها مسیولیت تدوین، توزیع و اعمال کدهای اخلاقی سازمان را بر عهده دارند. سازمانها میتوانند به روش های زیر تصمیمات استراتژیک را بر پایه اصول اخلاقی بگذارند:به هنگام برنامه ریزی های بلند مدت اصول اخلاقی را رعایت کنند.به هنگام ارزیابی عملکرد تصمیماتی را که در این زمینه میگیرند بر پایه معنویت و اصول اخلاقی بگذارد.افشاگری ها را تقویت نمایند و یا از افراد بخواهند اقدامات خلاف اصول را گزارش کنند و بر عملکرد دوایر سازمانی و کل شرکت نظارت کنند تا مبادا کسی یا واحدی خلاف شءونات عمل کرده باشد.