کم خونی فقر آهن و روشهای پیشگیری و درمان
آهن چیست؟
آهن یک ماده مغذی مورد نیاز برای ادامه حیات و اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبول های قرمز خون می باشد.
برای ساخته شدن گلبول های قرمز خون بدن به مواد مغذی مختلفی مثل آهن، اسیدفولیک، ویتامین ب 6، ویتامین ب12، ویتامین ث و پروتئین نیاز دارد که باید از طریق رژیم غذایی روزانه تأمین شود.
نقش گلبول های قرمز خون انتقال اکسیژن به سلول های بدن است.
کمبود آهن چیست؟
چنانچه برای ساختن گلبول های قرمز خون آهن به مقدار کافی در دسترس بدن نباشد ابتدا فرد از ذخائر آهن بدن خود استفاده می کند سپس در صورت ادامه کمبود ذخائر آهن بدن کاهش می یابد.
زمانی که کمبود آهن ادامه یابد ذخائر آهن بدن تخلیه می شود و کم خونی فقر آهن بروز می کند.
عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن:
در كودكان 6 ماهه تا 9 ساله:
اختلال در تكامل و هماهنگی سیستم اعصاب حركتی، اختلال در تكامل گفتاری، كاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی، تغییرات رفتاری ( بی تفاوتی ، خستگی ، بی حسی و بی حوصلگی، كاهش مقاومت بدن در برابر عفونت ها، کاهش ضریب هوشی
در زنان باردار: ضعف و خستگی، افزایش خطر مرگ و میر مادر به هنگام زایمان، افزایش خطر تولد نوزاد كم وزن ، نارس و سقط جنین
در بزرگسالان: كاهش قدرت یادگیری، كاهش ظرفیت یادگیری و تمركز حواس، خستگی زودرس
افراد در معرض خطر
1- زنان سنین باروری بویژه زنان باردار
2- شیرخواران و کودکان
3- نوجوانان (بخصوص دختران در سنین بلوغ)
راه های پیشگیری
1- استفاده از مواد غذایی حاوی آهن در رژیم غذایی روزانه
2- استفاده از داروهای حائی ترمیبات آهن
3- رعایت بهداشت فردی و بهداشت محیط جهت پیشگیری از ابتلا به آلودگی های انگلی
مواد غذایی حاوی آهن
گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، چگر، سبزیجات (جعفری،اسفناج و ...) و حبوبات (عدس،لوبیا و ...)
اشکال دارویی ترکیبات حاوی آهن
1- قطره فروس سولفات
2- قرص فروس سولفات
3- شربت فروس سولفات
4- کپسول هماتنیک
5- کپسول مولتی ویتامین مینرال حاوی 18 میلی گرم آهن
6- قطره مولتی ویتامین + آهن حاوی 10 میلی گرم آهن در هر میلی لیتر
مقدار مصرف
1- زنان باردار روزی یک عدد قرص آهن از ماه پنجم بارداری تا سه ماه پس از زایمان
2- در دختران و نوجوانان هفته ای یک عدد قرص آهن
3- در کودکان از 6 ماهگی تا 2 سالگی روزانه 10 تا 15 قطره
4- در سایر بیماران طبق تجویز پزشک
عوارض احتمالی داروهای حاوی آهن
سیاه شدن مدفوع (به علت وجود آهن جذب نشده که بی ضرر می باشد) درد و کرامپ یا زخم و جراحت معده، درد قفسه سینه یا گلو بخصوص هنگام بلع، یبوست و تیره شدن ادرار، اسهال سوزش سردل، تهوع و استفراغ
عوارض احتمالی داروهای حاوی آهن
* غذاهای تازه که حاوی ویتامین ث می باشند مانند سبزیجات برگ سبز، انواع فلفل سبز، گوجه فرنگی، میوه های تازه بخصوص باعث افزایش جذب آهن می شود.
لذا مصرف بیشار این نوع عذاها همراه با غذاهای حاوی آهن و یا داروهای حاوی آهن باعث افزایش جذب و جلوگیری از کم خونی فقر آهن می شود.
* در صورت عدم ایجاد عوارض گوارشی داروهای جاوی آهن یک ساعت قبل یا دو ساعت پس از غذا مصرف شود و در صورت ایجاد عوارض گوارشی همراه با غذا میل شود.
* از نوشیدن چای و قهوه یک ساعت قبل و دو ساعت پس از غذا خودداری شود.
* هنگام استفاده از فرآورده های مایع حاوی آهن جهت جلوگیری از لکه دار شدن دندانها و پوشانیدن طعم دارو، همراه با آب یا آب میوه استفاده شود.
* در برنامه غذایی خود از غلات و حبوبات و جوانه زده استفاده کنید، جوانه زدن غلات و حبوبات باعث افزایش جذب آهن به میزان تقریبا 2 برابر می شود.
* در برنامه غذایی خود از انواع خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک که نمونه خوبی از منابع آهن می باشد بعنوان میان وعده استفاده کنید.