شپش چیست؟
شپش حشره ای است خونخوار که در ناحیه سر، بدن و عانه انسان زندگی و از خون تغذیه می کند.
آلودگی به شپش را پدیکلوزیس می گویند.
این بیماری در تمام گروههای سنی وجود دارد اما معمولا” در کودکان سنین مدرسه (۵ تا ۱۴ سال) بیشتر دیده می شود.
دخترها بیشتر از پسرها به این بیماری مبتلا می گردند.
به دنبال گزش و خونخواری در پوست، خارش و سوزش ایجاد شده و به دنبال خاراندن پوست، عفونتهای پوستی نظیر زرد زخم به وجود می آید.
شپش انسان تنها در بدن میزبان انسانی قادر به ادامه حیات می باشد.
آلودگی در فصل پاییز و زمستان بیشتر دیده می شود.
شپش منحصر به هیچ طبقه خاصی نیست و تمام اقشار در هر گروه سنی یا شغلی می توانند به آن مبتلا شوند.
انواع شپش :
سه نوع شپش انسان را آلوده می کند که عبارتند از :
شپش سر، شپش بدن و شپش عانه. آلودگی به شپش سر شایعتر می باشد.
شپش سر :
حشره کوچکی است که بر روی پوست سر، مخصوصا” ناحیه پشت گوش و پشت سر زندگی و روزی چندین بار از پوست سر خونخواری می کند.
این حشره از راه تخم تولید مثل و تخمهای خود را روی ساقه مو نزدیک به پوست سر می گذارد.
این تخمها به مو چسبیده و به آسانی کنده نمی شوند. به تخم شپش، رشک می گویند.
تفاوت رشک و شوره سر :
معمولا” تخمهای شپش (رشک) در یک سانتیمتر بالای پوست روی ساقه مو چسبیده و به راحتی جدا نمی شوند ولی شوره سر به آسانی از مو جدا می گردد.
روش انتقال :
۱- تماس مستقیم فرد آلوده با فرد سالم
۲- تماس غیر مستقیم از طریق تماس با اشیاء آلوده مثل حوله، شانه، برس، کلاه، روسری، مقنعه، لباس، ملحفه متکا و اسباب بازی که توسط فرد آلوده استفاده شده است.
علایم آلودگی به شپش سر :
الف- مشاهده رشک یا شپش در موهای سر
ب- وجود خارش شدید در ناحیه سر بخصوص در کنار گوش و پشت سر
ج- وجود عفونت میکروبی ثانویه به دلیل خارش ناحیه سر
د- بیقراری مخصوصاً در کودکان
ه- کهیر ناشی از خونخواری شپش خصوصاً در ناحیه گردن
پیشگیری کم هزینه تر و راحت تر از درمان است
راه های پیشگیری :
- رعایت بهداشت فردی و شست و شوی مرتب سر و بدن حداقل هفته ای یکبار
- تمیز نگه داشتن محیط زندگی
- شانه زدن موها در هوای آزاد روزی چند مرتبه
- عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران بخصوص در مدارس، خوابگاهها و سرباز خانه ها
- داشتن کیف شخصی در هنگام مراجعه به آرایشگاهها
- وسایل شخصی و پوششی نظیر کلاه، روسری و… باید با ماشین لباسشویی در درجه حرارت بالا شسته و خشک شوند در غیر اینصورت باید به مدت ۳۰ دقیقه با آب جوشانده شوند تا شپشها و رشکها از بین بروند.
- درمان به موقع افراد آلوده جهت پیشگیری از آلوده شدن دیگران
- بررسی سایر اعضاءخانواده بیمار یا کسانی که با وی در تماس بوده اند و درمان آنها در صورت وجود بیماری
درمان :
جهت درمان پدیکلوز معمولا” از شامپوی پرمترین یک درصد استفاده می شود.
در صورتیکه آلودگی بیش از یک نفر باشد جهت جلوگیری از آلودگی مجدد ، درمان دسته جمعی و همزمان بسیار مهم است.
طریقه استفاده از شامپوی پرمترین :
در ابتدا باید سر را با شامپو معمولی شسته تا آلودگی موها از بین برود سپس موها را ( ساقه مو و کف سر ) با یک یا … قاشق مربا خوری شامپو پرمترین ۱ درصد آغشته می کنیم.
لازم است پس از ده دقیقه موها، با آب ۴۰ درجه شسته و با شانه های دندانه ریز شانه گردند تا شپشهای بالغ مرده و رشکها از موها جدا شوند.
بعد از یک هفته در صورتیکه مجددا” شپش در سر مشاهده گردید یک نوبت دیگر شامپو پرمترین به همان روش قبل استفاده می شود.
ضمنا” باید مواظب بود تا از تماس شامپو با گوش، چشم، دهان، بینی، زخمهای باز و بریدگی جلوگیری شود و در صورت هر گونه تماس با این نقاط، فورا” شسته شود.